Organizacja nauki na wyższych uczelniach uwzględnia nie tylko przygotowanie oferty związanej z kierunkami i specjalnościami, ale także danie możliwości wyboru różnych form zdobywania wiedzy.
Każda polska uczelnia wyższa może zaoferować studia pierwszego i drugiego stopnia. Większość uczelni spełnia również wymogi dające im uprawnienie do otwierania studiów stopnia trzeciego.
Studia stopnia pierwszego to najniższy możliwy do zdobycia poziom wykształcenia w szkole wyższej – wykształcenie wyższe zawodowe. Studia trwające trzy -cztery lata kończą się napisaniem pracy, a jej autor po obronie nosi tytuł licencjata lub inżyniera.
Wykształcenie wyższe zawodowe zmieniają studia stopnia drugiego. Nazywane są studiami magisterskimi, ponieważ ich absolwenci po zdaniu ostatniego egzaminu otrzymują zaszczytny tytuł zawodowy magistra. Studia drugiego stopnia trwają dwa lub dwa i pół roku.
Obydwa poziomy studiów można połączyć w jednolite studia magisterskie, bez wyraźnego podziału na dwa odrębne etapy, bez pisania pracy licencjackiej. Studiujący przez pięć (maksymalnie sześć) lat studenci realizują ten sam program studiów, jaki mają studenci studiów dwuetapowych.
Osoby utalentowane i wybitnie zdolne, które chcą w przyszłości pracować naukowo, mogą po magisterium pójść na studia stopnia trzeciego. Studia doktoranckie są najwyższym możliwym do osiągnięcia poziomem wykształcenia wyższego. Podczas nauki trwającej minimum dwa lata, a maksimum cztery, doktoranci uczą się jak samodzielnie prowadzić badania naukowe. Zwieńczeniem trudu jest obrona napisanej przez nich pracy doktorskiej i otrzymanie tytułu naukowego doktora.
Po kolejnych latach pracy naukowej, przeprowadzeniu licznych badań, opublikowaniu wielu artykułów i innych pozycji w prasie naukowej, doktor może ubiegać się o drugi, ostatni tytuł naukowy – doktora habilitowanego.
Doktorzy habilitowani mogą w przyszłości otrzymać zawodowe tytuły uczelniane – profesora.
Każdy poziom studiów można realizować jako studia dzienne, czyli stacjonarne
Są to studia najczęściej wybierane przez osoby bardzo młode, tuż po ukończeniu szkoły średniej. Na ogólną liczbę 1300 tys. studentów w Polsce, aż 850 tysięcy studiuje właśnie w trybie dziennym. Podczas studiów dziennych najlepiej jest mieszkać w miejscu – siedzibie uczelni lub niedaleko od niej. Studenci studiów stacjonarnych mieszkają z reguły w akademikach lub wynajętych mieszkaniach. Zajęcia na studiach stacjonarnych organizowane są w dni powszednie. Pierwsze wykłady lub ćwiczenia są o godzinie 8 rano, ostatnie kończą się wczesnym popołudniem.
Część studentów stacjonarnych, o ile umożliwia im to program studiów i plan zajęć, podejmuje pracę zarobkową po południu lub w weekendy. Jeśli jednak ktoś chce pracować na pełnym etacie i jednocześnie studiować, to najlepszą formą dla niego są studia niestacjonarne. Często nazywa się je studiami zaocznymi. Zajęcia odbywają się co dwa- trzy tygodnie w weekendy. Ilość zajęć na studiach zaocznych jest mniejsza niż na dziennych, stąd od studentów zaocznych wymaga się większej pracowitości i samodzielnego zdobywania wiedzy.
Jedną z odmian łączących w sobie cechy studiów niestacjonarnych i dziennych są studia wieczorowe. Zajęcia na studiach wieczorowych rozpoczynają się po południu, zazwyczaj o godzinie 15.00, a kończą wieczorem – nie później niż o 21.00 – 21.30. Plan zajęć rozłożony jest na dni powszednie. Studenci wieczorowi mają te same przedmioty i rodzaje zajęć co dzienni, z wyjątkiem niektórych przedmiotów dodatkowych (wychowanie fizyczne). Czas sesji studia wieczorowe mają w tym samym terminie, co studia dzienne.
Studia wieczorowe są bardzo dobrym rozwiązaniem dla osób, które mają zajęte godziny przedpołudniowe. Mogą to być obowiązki wynikające z zatrudnienia, albo z racji opieki nad członkami rodziny. Wieczorowy tryb wybierają również śpiochy, dla których zajęcia o ósmej rano są ponad ich siły.
Przyszłościową alternatywą dla studiów niestacjonarnych i wieczorowych są z całą pewnością studia online. Być może ich rozwój spowoduje nawet całkowite wyparcie innych form studiowanie na odległość. Wygodne i tanie studia bez wychodzenia z domu zdobywają coraz więcej zwolenników.
Dzięki nowoczesnym platformom można za pomocą Internetu łączyć się z uczelnią w dogodnej dla siebie porze doby i pobierać materiały dydaktyczne, korzystać z biblioteki, bądź łączyć się na czatach z innymi studentami lub wykładowcami.
Studia online obecnie najczęściej są oferowane w grupie studiów podyplomowych, czyli studiów pozwalających na uzyskanie nowych kwalifikacji zawodowych, względnie na podniesienie kwalifikacji już posiadanych.
